Engelli Bireylerin Çalışma Hakkı

Engelli Bireylerin Çalışma Hakkı

Engelli bireylerin çalışma hakkı, eşitlik, onur ve bağımsız yaşam ilkelerine dayanan temel bir insani haktır. Bu hak, engelli bireylerin toplumun üretken bir parçası olarak istihdam edilmesini, mesleki becerilerini geliştirmesini ve yaşamlarını kendi kazançlarıyla sürdürebilmesini güvence altına almaktadır. Çalışma hakkı, yalnızca ekonomik bir kazanç aracı değil, aynı zamanda toplumsal katılım ve özgüvenin güçlenmesi için vazgeçilmez bir parçası olarak karşımıza çıkmaktadır.

Yasal Dayanaklar

Türkiye’de engelli bireylerin çalışma hakkı hem ulusal hem de uluslararası düzeyde güvence altına alınmıştır.

• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 49. maddesi, herkesin çalışma hakkına sahip olduğunu belirtir.
• 5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun, engelli bireylerin çalışma hayatına katılımını destekleyen özel düzenlemeler içermektedir.
• Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi (CRPD), devletlere engelli bireylerin istihdamda fırsat eşitliğini sağlama yükümlülüğü getirir.
• İş Kanunu (4857 sayılı), işverenlerin engelli bireylere karşı ayrımcılık yapmasını yasaklar ve engelli kotası uygulamasını zorunlu kılar.

Okudunuz mu?

Engelli Raporu Alma Şartları

Bu yasal çerçeve, engelli bireylerin çalışma hayatına adil, güvenli ve eşit koşullarda katılımını sağlamayı amaçlar.

Engelli Kadrosu ve Kota Uygulaması

Engelli bireylerin istihdamını teşvik etmek amacıyla, kamu ve özel sektörde zorunlu engelli çalıştırma kotası uygulanmaktadır.

• Kamu kurumları: %4 engelli personel,
• Özel sektör: %3 engelli personel istihdam etmekle yükümlüdür.

Bu oranlara uyulmaması halinde işverenlere idari para cezası uygulanır. Ayrıca İŞKUR, engelli kadrosundan işe alınan bireyler için işverenlere rehberlik etmenin yanı sıra destek programları da sunmaktadır.

Engelli Çalışanlar İçin Hak ve Düzenlemeler

Engelli çalışanların iş yerinde eşit koşullarda çalışabilmesi için yasal olarak sağlanan hakları aşağıdaki maddelerde görebilirsiniz.

• Engeline uygun iş ortamı: İşveren, çalışma alanını çalışanın fiziksel durumuna göre düzenlemekle yükümlüdür.
• Fazla mesai muafiyeti: Engelli bireylerin zorunlu fazla mesaiye bırakılmaması esastır.
• Ayrımcılık yasağı: Engelli bireylerin işe alım, terfi, maaş veya işten çıkarılma süreçlerinde ayrımcılığa uğraması yasaktır.
• Vergi indirimi hakkı: Engelli çalışanlar, gelir vergisinde belirli oranlarda indirimden yararlanabilirler.
• Korumalı işyeri desteği: Çalışma hayatına katılımı güç olan bireyler için özel olarak tasarlanmış “korumalı işyerleri” teşvik edilir.

Kamu Sektöründe Engelli Bireylerin Çalışma Hakkı

Kamu kurumlarına atanmak isteyen engelli bireyler için özel bir sınav sistemi uygulanmaktadır. EKPSS (Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı) ve kura yöntemi, engelli bireylerin kamuya girişte eşit fırsata sahip olmasını sağlamaktadır. Ayrıca kamu kurumları, iş ortamlarını erişilebilir hale getirmekle ve çalışanların ihtiyaç duyduğu düzenlemeleri yapmakla yükümlüdürler.

Özel Sektörde Engelli Bireylerin Çalışma Hakkı

Özel sektörde engelli bireylerin istihdamı hem toplumsal sorumluluk hem de ekonomik teşvik açısından Devlet tarafından desteklenmektedir.

Devlet, engelli bireyleri istihdam eden işverenlere:

• Sigorta primi desteği,
• Vergi indirimi,
• İŞKUR hibe ve uyum programları gibi avantajlar sunar.

Bu teşvikler, işverenlerin engelli bireylere daha fazla istihdam fırsatı vermeleri hedeflemektedir.

Sonuç:

Engelli bireylerin çalışma hakkı, sadece bir istihdam politikası değil, aynı zamanda insan onuruna yakışır bir yaşamın temel şartıdır. Toplumun tüm kesimleri, bu hakkın korunması ve güçlendirilmesi için sorumluluk taşır. Her bireyin üretken, bağımsız ve eşit bir yaşam sürebilmesi için erişilebilir, adil ve kapsayıcı bir çalışma ortamı oluşturulması esastır.

Çalışma hakkı, herkes içindir — engel değil, fırsat eşitliği ön planda olmalıdır.

Haklar ve Mevzuat kategorisindeki tüm yazılarımıza BURADAN ulaşabilirsiniz.

Bizlere ulaşmak için İletişim