Engelli Hakları Kanunu (5378 Sayılı Kanun) Nedir?

Engelli Hakları Kanunu (5378 Sayılı Kanun) Nedir?

Engelli Hakları Kanunu, resmi adıyla “Engelliler Hakkında Kanun”, 1 Temmuz 2005 tarihinde yürürlüğe giren ve engelli bireylerin temel hak ve özgürlüklerini güvence altına alan 5378 Sayılı Kanun’dur. Bu kanunun amacı, engelli bireylerin toplumsal yaşama tam ve etkin katılımını sağlamak, ayrımcılığı önlemek ve fırsat eşitliğini geliştirmektir.

Kanunun Amacı

Kanunun temel hedefi, engelli bireylerin;

• Onurlu bir yaşam sürmelerini,
• Topluma tam katılımlarını,
• Eğitim, istihdam, sağlık, sosyal hizmet ve ulaşım gibi alanlarda eşit fırsatlara sahip olmalarını güvence altına almaktır.

Okudunuz mu?

Engelli Bireylerin Eğitim Hakkı

Bu kapsamda 5378 Sayılı Kanun, engelli bireylerin haklarının korunmasını sadece bir sosyal yardım politikası olarak değil, insan hakları temelli bir yaklaşım olarak ele alır.

Kanunun Kapsamı

Kanun, kamu kurum ve kuruluşlarını, yerel yönetimleri, özel sektörü ve bireyleri kapsar.

Engelli bireylerin;

• Eğitim,
• Sağlık hizmetlerine erişim,
• İstihdam,
• Ulaşım ve erişilebilirlik,
• Bakım ve sosyal hizmetler,
• Kültürel, sportif ve sosyal yaşama katılım haklarını düzenler ve bu alanlarda yapılması gereken düzenlemeleri belirler.

Temel İlkeler

5378 Sayılı Kanun, şu ilkelere dayanır:

Eşitlik ve ayrımcılığın önlenmesi: Engelli bireylere karşı hiçbir alanda ayrımcılık yapılamaz.

Erişilebilirlik: Kamu binaları, yollar, toplu taşıma araçları ve dijital ortamlar engelli bireyler için erişilebilir hale getirilmelidir.

Katılım ve bağımsız yaşam: Engellilerin karar alma süreçlerine katılımı teşvik edilir, bağımsız yaşam hakkı korunur.

Fırsat eşitliği: Eğitim, istihdam ve sosyal hizmetlerde engellilere eşit fırsatlar sunulması esastır.

Engelli bireylerin güçlendirilmesi: Engellilerin kendi yaşamları üzerinde söz sahibi olmaları desteklenir.

Kanun Kapsamındaki Önemli Düzenlemeler

Erişilebilirlik Düzenlemeleri

Kamu kurumları, belediyeler ve özel sektör tarafından kullanılan tüm fiziki alanların, ulaşım araçlarının ve dijital platformların engelliler için erişilebilir hale getirilmesi zorunludur.

Erişilebilirlik denetimleri Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yapılır.

Eğitim Hakkı

Engelli bireylerin, özel eğitim gereksinimlerine uygun biçimde eğitim görmeleri için gerekli tedbirlerin alınması kanunen zorunludur.

Devlet, engellilerin kaynaştırma eğitimi, destek eğitimi ve özel eğitim kurumlarından ücretsiz yararlanabilmeleri için imkân sağlar.

İstihdam ve Çalışma Hakkı

Kamu ve özel sektör iş yerlerinde engelli bireylerin belirli oranlarda istihdam edilmesi zorunludur.

Kamu kurumlarında engelli memur alımları EKPSS (Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı) ile yapılır.

Ayrıca işverenler, engelli bireylerin çalışma koşullarını kolaylaştırmakla yükümlüdür.

Sağlık ve Sosyal Hizmetler

Engelli bireyler, sağlık hizmetlerine ve rehabilitasyon olanaklarına ücretsiz veya indirimli erişim hakkına sahiptir.

Engelli kimlik kartı sahipleri, kamu kurumlarının sunduğu birçok sosyal haktan ve vergi indiriminden yararlanabilir.

Bakım Hizmetleri ve Destekler

Evde bakım hizmetleri, gündüzlü bakım merkezleri ve yatılı bakım kurumları kanun kapsamındadır.

Ayrıca gelir durumu uygun olan engelli bireyler için evde bakım maaşı ödemesi yapılır.

Vergi ve Ulaşım Hakları

Kanun, engelli bireylere çeşitli vergi indirimleri, araç alımında ÖTV muafiyeti, ücretsiz veya indirimli ulaşım hakkı gibi ekonomik kolaylıklar da sağlar.

Uluslararası Çerçeveyle Uyumu

5378 Sayılı Kanun, Türkiye’nin taraf olduğu Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi (CRPD) ile uyumlu hale getirilmiştir.

Bu sayede Türkiye, engelli hakları konusunda uluslararası standartlara uygun bir hukuk sistemine sahip olmuştur.

Sonuç:

5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun, engelli bireylerin haklarını koruyan, yaşam kalitelerini artırmayı ve toplumsal katılımı güçlendirmeyi hedefleyen temel bir yasadır.

Kanun, engelliliği bir “yardım konusu” değil, bir hak ve eşit vatandaşlık meselesi olarak ele alır.
Bu yönüyle hem toplumsal farkındalık hem de hukuki güvence açısından Türkiye’de engelli bireylerin yaşamında dönüm noktası olmuştur.

Haklar ve Mevzuat kategorisindeki tüm yazılarımıza BURADAN ulaşabilirsiniz.

Bizlere ulaşmak için İletişim